Zapomniane postulaty

Dziś czterdziesta rocznica Porozumień Sierpniowych, zawartych między rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a komitetami strajkowymi, powstałymi w sierpniu 1980 roku. Konkretnie, mamy dziś rocznicę porozumienia zawartego w Gdańsku; dzień wcześniej podpisano je w Szczecinie, 3 września w Jastrzębiu-Zdroju, a 11 września w Hucie Katowice (Dąbrowa Górnicza). Na ich mocy zalegalizowany Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”, a poza tym dotyczyły one realizacji postulatów zgłoszonych przez Międzyzakładowy Komitet strajkowy kilka dni wcześniej:

1. Akceptacja niezależnych od partii i pracodawców Wolnych Związków Zawodowych, wynikająca z ratyfikowanej przez PRL Konwencji nr 87 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej wolności związkowych.

2. Zagwarantowanie prawa do strajku oraz bezpieczeństwa strajkujących i osób wspomagających.

3. Przestrzegać zagwarantowaną w Konstytucji PRL wolność druku i publikacji, a tym samym nie represjonować niezależnych wydawnictw oraz udostępnić środki masowego przekazu dla przedstawicieli wszystkich wyznań.

4. Przywrócić do poprzednich prac:

a) — ludzi zwolnionych z pracy za obronę praw pracowniczych, w szczególności uczestników strajków 1970 i 1976 r.

– studentów wydalonych z uczelni za przekonania.

b) zwolnić wszystkich więźniów politycznych (w tym: Edmunda Zadrożyńskiego, Jana Kozłowskiego, Marka Kozłowskiego).

c) znieść represje za przekonania.

5. Podać w środkach masowego przekazu informacje o utworzeniu się Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego oraz opublikowanie żądań.

6. Podjąć realne działania mające na celu wyprowadzenie kraju z sytuacji kryzysowej poprzez:

a) podawanie do publicznej wiadomości pełnej informacji o sytuacji społeczno-gospodarczej.

b) umożliwienie wszystkim środowiskom i warstwom społecznym uczestniczenia w dyskusji nad programem reform.

7. Wypłacić wszystkim pracownikom biorącym udział w strajku wynagrodzenie za okres strajku — jak za urlop wypoczynkowy z funduszu Centralnej Rady Związków Zawodowych.

8. Podnieść zasadnicze uposażenie każdego pracownika o 2000 zł na miesiąc jako rekompensatę dotychczasowego wzrostu cen.

9. Zagwarantować automatyczny wzrost płac równolegle do wzrostu cen i spadku wartości pieniądza.

10. Realizować pełne zaopatrzenie rynku wewnętrznego w artykuły żywnościowe, a eksportować tylko wyłącznie nadwyżki.

11. Wprowadzić na mięso i jego przetwory kartki–bony żywnościowe (do czasu opanowania sytuacji na rynku).

12. Znieść ceny komercyjne oraz sprzedaż za dewizy w tzw. eksporcie wewnętrznym.

13. Wprowadzić zasady doboru kadry kierowniczej na zasadach kwalifikacji, a nie przynależności partyjnej oraz znieść przywileje MO, SB i aparatu partyjnego poprzez:

– zrównanie zasiłków rodzinnych;

– zlikwidowanie specjalnej sprzedaży itp.

14. Obniżyć wiek emerytalny dla kobiet do 50 lat, dla mężczyzn do 55 lat lub przepracowanie w PRL 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn bez względu na wiek.

15. Zrównać renty i emerytury starego portfela do poziomu aktualnie wypłacanych.

16. Poprawić warunki pracy Służby Zdrowia, co zapewni pełną opiekę medyczną osobom pracującym.

17. Zapewnić odpowiednią ilość miejsc w żłobkach i przedszkolach dla dzieci kobiet pracujących.

18. Wprowadzić urlop macierzyński płatny przez okres 3 lat na wychowanie dzieci.

19. Skrócić czas oczekiwania na mieszkania.

20. Podnieść diety z 40 zł do 100 zł i dodatek drożyźniany.

21. Wprowadzić wszystkie soboty wolne od pracy, pracownikom w ruchu ciągłym i systemie trzybrygadowym brak wolnych sobót zrekompensować zwiększonym wymiarem urlopu wypoczynkowego lub innymi płatnymi dniami wolnymi od pracy (źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/materialy-dodatkowe/haslo/dwadziescia-jeden-postulatow-mks-w-stoczni-gdanskiej-23-sierpnia-1980-r;1582245.html).

Podpisanie Porozumień Sierpniowych miało na celu uspokojenie sytuacji społecznej i rozruszanie gospodarki sparaliżowanej strajkami. Niestety, w roku 1980 pełna realizacja powyższych postulatów była niemożliwa. Na przeszkodzie stała z jednej strony zła – i pogarszana strajkami, organizowanymi przez „Solidarność” wbrew umowie z władzą państwową – sytuacja gospodarcza, a z drugiej, sytuacja międzynarodowa (doktryna Breżniewa). Niemniej jednak, był to początek zmian ustrojowych. Jak wyglądała droga ku nim, to wiemy, a jeśli nie, informacje znaleźć można w dobrych publikacjach historycznych.

No właśnie. Kiedy w 1989 roku zgrupowana wokół NSZZ „Solidarność” prawica dopchała się do władzy, dwadzieścia jeden postulatów poszło do kosza. Niby zniesiono cenzurę… ale tylko państwową, bo ekonomiczną, znacznie niż państwowa gorszą, mamy nadal, podobnie zresztą jak wszystkie państwa kapitalistyczne.

Rządy prawicy postsolidarnościowej wprowadziły w (k)raju nad Wisłą nieludzki system kapitalistyczny, i to w nader dzikim, neoliberalnym wydaniu. Pracownicy stawali się tanią siłą roboczą, zasuwającą pół-niewolniczo na rzecz zagranicznego kapitału, któremu na początku lat 90. ubiegłego stulecia prawicowi politycy, co po robotniczych plecach dopełźli do władzy, sprzedali Polskę. Coś takiego, jak czterdziestogodzinny tydzień pracy odchodzi do przeszłości, wolne soboty i niedziele w kolejnych branżach stają się fikcją. To, czy zatrudniona osoba w ogóle otrzyma wypłatę za pracę, zależy od dobrej woli pana kapitalisty. Młodzi ludzie, wchodzący na rynek pracy, często-gęsto zmuszani są do harowania za darmo, na bezpłatnych stażach… O tych i innych kapitalistycznych patologiach piszę na tych łamach, nie będę się więc dziś powtarzał.

Mówiąc krótko, czterdzieści lat temu obiecano społeczeństwu polskiemu wolność, a nastały zniewolenie, wyzysk i eksploatacja. Zaś sierpniowe postulaty mają obecnie wartość li tylko historyczną.